Η Παράδοση στην Αγάπη

 Σχεδόν όλοι έχουμε βιώσει τη χαρά της αγάπης, κάποια στιγμή στη ζωή μας. Η αγάπη έχει περιγραφεί σαν το μεγαλύτερο και γλυκύτερο συναίσθημα, σαν το μυστήριο που δίνει στη ζωή το πιο πλούσιο νόημα. Αλλά όταν απορρίπτεται ή χάνεται, μεταβάλλεται σε πηγή του πιο επίμονου πόνου. Αυτό γίνεται κατανοητό, από τη στιγμή που η αγάπη αποτελεί μια ζωτική επαφή με μια πηγή ζωής και χαράς, ανεξάρτητα αν αυτή η πηγή είναι ένα άτομο, μια κοινότητα, η φύση, το σύμπαν ή ο Θεός. Γι' αυτό, η διατάραξη αυτής της επαφής βιώνεται σαν απειλή προς τη ζωή. Από τη στιγμή που η αγάπη είναι, επίσης, ένα άνοιγμα και μια επέκταση του εαυτού για να συμπεριλάβει τον κόσμο, η απώλεια της έχει σαν αποτέλεσμα τη σύσπαση και το κλείσιμο, που είναι αντίστοιχα τόσο επώδυνο όσο χαρούμενη είναι η αγάπη. Έχω περιγράψει τον πόνο απώλειας της αγάπης, σαν κατάρρευση. Δυστυχώς, συχνά μπορεί και συμβαίνει, να διαρκεί περισσότερο από τη χαρά της αγάπης, γιατί το άτομο φοβάται να ανοίξει και να πάει ξανά προς αυτή. Μια επιθυμία για αγάπη παραμένει στην καρδιά, αλλά δεν μπορεί να ολοκληρωθεί όσο διάστημα εμμένει ο φόβος απώλειας ή απόρριψης.

 Αν δεν έχουμε ολοκληρωθεί ή έχουμε πονέσει βαθιά στην παιδική μας ηλικία, ο δρόμος μας προς μια ώριμη σχέση αγάπης θα είναι γεμάτος ένταση, η αναζήτηση μας διστακτική και το άνοιγμα μας προς τη ζωή, συγκρατημένο. Μπορεί να ερωτευτούμε, γιατί ο έρωτας είναι μέσα στη ζωή μας, αλλά η παράδοση αποδεικνύεται παροδική, ένα στιγμιαίο άφημα του ελέγχου του Εγώ στο συνεχή αγώνα για την επιβίωση. Αυτή η ανικανότητα παράδοσης στην αγάπη από καρδιάς, βρίσκεται κάτω από όλα τα συναισθηματικά προβλήματα που έχουν οι άνθρωποι και που φέρνουν στη θεραπεία. Το άτομο που έχει πονέσει στις αρχικές του σχέσεις με τους γονείς, έχει εγείρει ένα σύνολο από αμύνες απέναντι στην πιθανότητα να πονέσει ξανά, απειλή την οποία εκλαμβάνει σαν απειλή ζωής. Αυτές οι άμυνες δεν είναι μόνο στο συνειδητό μέρος του μυαλού του, γιατί αν ήταν, θα μπορούσε να τις παραδώσει όποτε ήθελε. Έχοντας ζήσει μ' αυτές από την παιδική του ηλικία, έχουν γίνει μέρος της προσωπικότητας του, έχουν δομηθεί στο ενεργειακό δυναμικό του σώματος του.

 Το Εγώ θα μπορούσε να υπηρετεί την καρδιά, αλλά στα περισσότερα άτομα η αγάπη είναι στην υπηρεσία του Εγώ - για να αυξάνει τη δύναμη του και την αίσθηση της σιγουριάς. Για πολλούς ανθρώπους αγάπη σημαίνει να ψάχνουν την ασφάλεια, με τον ίδιο τρόπο που ψάχνουν την ευχαρίστηση και τη χαρά. Όσο ένας άνθρωπος ανασφαλής ή φοβισμένος, έχει ανάγκες, το άπλωμα των χεριών του για αγάπη μολύνεται από ανολοκλήρωτες στοματικές ή παιδικές επιθυμίες και δεν μοιράζεται τη χαρά και τη ζωή με όλη του την καρδιά. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν άτομα που παραδίδουν το Εγώ τους πολύ εύκολα. Αυτά τα άτομα δεν βρίσκουν την πληρότητα που υπόσχεται η αγάπη, γιατί η παράδοση γίνεται σε κάποιο άλλο άτομο και όχι στον εαυτό τους. Χωρίς Εγώ, το άτομο γίνεται παιδί που βλέπει τον άλλο σαν γονιό που μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του, δηλαδή να του προσφέρει πληρότητα. Τέτοιου είδους σχέσεις περιγράφονται σαν σχέσεις εξάρτησης ή συνεξάρτησης, από τη στιγμή που το ένα άτομο χρειάζεται το άλλο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει αγάπη σε τέτοιες σχέσεις, αλλά ότι η αγάπη έχει μια παιδιάστικη ή μωρουδιακή ποιότητα.

 Ο φόβος παράδοσης στην αγάπη προέρχεται από τη σύγκρουση Εγώ και καρδιάς. Αγαπάμε με την καρδιά μας αλλά ρωτάμε, αμφιβάλλουμε και ελέγχουμε με το Εγώ μας. Η καρδιά μας μπορεί να λέει: "Παραδώσου", αλλά το Εγώ μας λέει: "Πρόσεχε, μην αφήνεσαι, θα σε παρατήσουν και θα πονέσεις". Η καρδιά σαν όργανο της αγάπης, είναι επίσης και όργανο της ολοκλήρωσης. Το Εγώ είναι το όργανο της επιβίωσης, που αποτελεί μια αποδεκτή λειτουργία, αλλά όταν το Εγώ και η επιβίωση καταλαμβάνουν τη συμπεριφορά μας, η αληθινή παράδοση γίνεται αδύνατη. Επιθυμούμε την επαφή που θα εκτόξευε το πνεύμα μας, θα έκανε την καρδιά μας να χτυπά πιο γρήγορα και εμάς να χορεύουμε, αλλά η επιθυμία δεν πραγματοποιείται, γιατί το πνεύμα μας είναι κατακερματισμένο, η καρδιά μας κλειδωμένη και τα πόδια μας χωρίς ζωή.

 Η διέγερση και η ζεστασιά της αγάπης έχουν ένα αποτέλεσμα που λειώνει το σώμα. Μπορεί κανείς,  στ' αλήθεια, να νιώσει στο βάθος της κοιλιάς του την αίσθηση του να λιώνει, όταν η αγάπη αποτελεί το κύριο στοιχείο της σεξουαλικής επιθυμίας. Η αγάπη μαλακώνει το άτομο, αλλά το να είναι κανείς μαλακός σημαίνει να είναι και ευάλωτος. Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να μαλακώσουν με την αγάπη λέγεται ότι έχουν "σκληρή καρδιά", αλλά η καρδιά δεν μπορεί να είναι σκληρή, αν σκοπός της είναι να στείλει το αίμα προς το σώμα. Η ακαμψία ανήκει στο αυτόνομο μυϊκό σύστημα που περικλείει το σώμα σε μια πανοπλία, σαν αυτές που φορούσαν οι παλιοί ιππότες. Η ακαμψία εμποδίζει το άτομο να κλάψει βαθιά, να παραδοθεί στη λύπη του και μ΄ αυτό τον τρόπο να παραδοθεί στην αγάπη. Τα παιδιά μπορούν να αγαπήσουν ολοκληρωμένα, επειδή ακριβώς μπορούν να κλάψουν βαθιά. Όταν χάνουμε την επαφή με το παιδί μέσα μας, χάνουμε και την ικανότητά μας για αγάπη. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι πρέπει να φερόμαστε σαν παιδιά. Παράδοση του Εγώ σημαίνει παράδοση των ασυνείδητων αμυνών του που μπλοκάρουν το άνοιγμα και την προσέγγιση της αγάπης. Όμως, δεν πιστεύω ότι υπάρχει κανένα άτομο που να  στερείται της ικανότητας να νιώσει την αγάπη. Όσο η καρδιά χτυπά στον άνθρωπο, η αγάπη δεν είναι νεκρή. Η παρόρμηση για αγάπη μπορεί να είναι βαθιά θαμμένη και ισχυρά καταπιεσμένη, αλλά δεν είναι εντελώς απούσα.

 Οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται κάποια επιθυμία για αγάπη και μπορούν να την αναζητήσουν σε ένα βαθμό. Αυτό τους επιτρέπει να αγαπήσουν, αλλά από τη στιγμή που η επιθυμία τους είναι περιορισμένη και η αναζήτηση πειραματική, δεν πλημμυρίζουν με τη διέγερση που θα τους ανέβαζε στη χαρά. Είναι πολύ φοβισμένοι για να παραδοθούν πλήρως, αν και σε πολλές περιπτώσεις δεν βρίσκονται σε επαφή με το φόβο τους ή τους περιορισμούς τους. Δεν έχουν επίγνωση της έντασης στο σώμα τους, η οποία συρρικνώνει την ικανότητα τους για αγάπη. Αυτό που αισθάνονται είναι μια επιθυμία για αγάπη, που δεν είναι η ίδια με την ικανότητα για αγάπη. Όταν συναντούν κάποιο άτομο που ανταποκρίνεται σ' αυτή την επιθυμία, κρεμιούνται πάνω του σαν εθισμένοι, σαν μέλη μιας αίρεσης. Αισθάνονται και πιστεύουν ότι αυτός/ή κρατάει το κλειδί της ολοκλήρωσης τους. Και παρά τον πόνο ή τον εξευτελισμό από τον οποίο μπορεί να υποφέρουν στη σχέση, τους είναι πολύ δύσκολο να απελευθερωθούν. Αυτό, πιστεύω, είναι το συνηθισμένο μοντέλο του πολιτισμού μας, γιατί η μέση σχέση αγάπης είναι ανασφαλής και αβέβαιη. Και αφού δεν πραγματοποιείται η υπόσχεση της χαράς που προσφέρει, ξαφνικά μεταβάλλεται σε απογοήτευση και αντεκλήσεις.

 Η επιθυμία για αγάπη αντιπροσωπεύει το θαμμένο μέσα μας παιδί που δεν έχει αγαπηθεί και δεν έχει ολοκληρωθεί και το οποίο, σαν την Ωραία Κοιμωμένη, περιμένει τον πρίγκιπα να του ξυπνήσει τη ζωή και την αγάπη. Ο πρίγκιπας είναι ο "καλός" γονιός με τον οποίο το παιδί βίωσε αρχικά τη χαρά της αγάπης που κατόπιν χάθηκε. Το ψάξιμο ολόκληρης ζωής γι΄αυτή την αγάπη είναι σαν το ψάξιμο για τον Sangri-la στη νουβέλα του James Hilton Χαμένος Ορίζοντας. Αυτός που ψάχνει, γενικά, κρεμιέται σε ένα άτομο που μοιάζει με τον "καλό" γονιό σε κάποια σημεία, αλλά που επίσης ενσωματώνει και πολλά στοιχεία του "κακού" γονιού που απέρριψε ή κακοποίησε το παιδί. Η ολοκλήρωση δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο μέσω παλινδρόμησης, η οποία μπορεί να βοηθήσει κάποιον να επανασυνδεθεί με το παρελθόν και το εσωτερικό παιδί. Αφού αφυπνιστεί και απελευθερωθεί, αυτό το παιδί πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα από την ενήλικη ζωή του ατόμου.

 Για τους περισσότερους ανθρώπους, το θέμα δεν είναι αν μπορούν να αγαπήσουν ή όχι, αλλά αν μπορούν να αγαπήσουν με όλη τους την ύπαρξη. Θα ήταν πάρα πολύ να περιμένουμε κάτι τέτοιο από έναν πολιτισμό σαν το δικό μας, που θεωρεί την παράδοση στο σώμα ένδειξη αδυναμίας. Αυτή η μισή παράδοση στην αγάπη κατατροπώνει τους ανθρώπους, αλλά αντί να αναγνωρίζουν την αιτία της αποτυχίας τους, κατηγορούν το σύντροφο τους. Είναι βέβαια, αλήθεια ότι το ίδιο συμβαίνει και με τον άλλο, ο οποίος θα κατηγορήσει με τη σειρά του το σύντροφο του. Δυστυχώς, δεν υπάρχει τρόπος να υπάρξει τέτοια σχέση που να αποφέρει τη χαρά που ψάχνει κάθε άτομο. Μια σχέση ανθίζει, μόνο όταν και οι δύο φέρνουν ένα συναίσθημα χαράς σ' αυτήν. Ποτέ δεν λειτουργεί η προσπάθεια να βρούμε τη χαρά σε κάποιον άλλο, παρ'όλα τα τραγούδια αγάπης που διατηρούν αυτό το όνειρο. Αγάπη είναι μοίρασμα κι όχι δόσιμο. Ένας εραστής μοιράζεται τον εαυτό του με το αγαπημένο πρόσωπο, ολοκληρωτικά. Αυτό συμπεριλαμβάνει το μοίρασμα της χαράς, αλλά και της λύπης. Από τη στιγμή που η ευχαρίστηση έχει να κάνει και με τους δύο, αυτό το μοίρασμα μεγαλώνει τη χαρά, η οποία γίνεται έκσταση στην ερωτική αγκαλιά. Αν μοιραστούμε τη λύπη μειώνουμε τον πόνο. Η χαρά που μοιράζεται κάποιος, προέρχεται από την παράδοση στο σώμα, όχι από την παράδοση σε κάποιον άλλο.

 Οι άνθρωποι ερωτεύονται αυθεντικά και βιώνουν τη χαρά της παράδοσης προσωρινά. Η προβολή -άμυνα του Εγώ κατά την οποία προβάλλουμε στον άλλον απωθημένες επιθυμίες μας ή πλευρές του χαρακτήρα που φοβόμαστε- αποτυγχάνει δεδομένου ότι πρόκειται για μια ανάγκη κι όχι για αγάπη, αλλά αυτό δεν εξηγεί το γεγονός ότι το ερωτευμένο άτομο βιώνει μια αυθεντική τρυφερότητα. Η εξήγηση μου είναι ότι το να ερωτευτεί κανείς περιέχει ένα στοιχείο παλινδρόμησης που προέρχεται από την παιδική ηλικία του ατόμου, όταν μια τέτοια αγάπη αποτελούσε μια ολική δέσμευση. Το άτομο ξαναβιώνει την αγάπη που ένιωσε για τη μητέρα ή τον πατέρα και ταυτόχρονα, μέρος της προσωπικότητας του παλινδρομεί στην παιδική ηλικία. Από αυτή την άποψη, ψάχνει για την υποστήριξη και την ενθάρρυνση που τότε χρειαζόταν. Έτσι, ενώ το συναίσθημα της αγάπης είναι αυθεντικό, δεν προέρχεται από την παράδοση στο σώμα και στον εαυτό, αλλά από μια εγκατάλειψη της ενήλικης θέσης, αυτής του να στέκεται κανείς στα δυό του πόδια μόνο και με υπευθυνότητα για τα καλά του συναισθήματα.

Alexander Lowen M.D.  ΧΑΡΑ! - Αφεθείτε στο σώμα σας και στη ζωή! (Αποσπάσματα  από σελ. 158-166)

Εκδόσεις: ισσόροπον.